• Prawa konsumenta
  • Prawa pacjenta
  • Prawo rodzinne
  • Prawo cywilne
  • Prawo karne
  • Prawo administracyjne
Wiadomości Prawne
Wiadomości Prawne
  • Prawa konsumenta
  • Prawa pacjenta
  • Prawo rodzinne
  • Prawo cywilne
  • Prawo karne
  • Prawo administracyjne
Niedozwolone klauzule w umowach konsumenckich
Home
Prawa konsumenta

Niedozwolone klauzule w umowach konsumenckich

3 czerwca, 2015 redakcja Prawa konsumenta, Prawo cywilne 1 comments

Postanowienia umowne uznane za niedozwolone, zgodnie z zasadą określoną w kodeksie cywilnym, nie wiążą konsumentów. UOKiK przypomina o tym, czym są klauzule niedozwolone i jakie są możliwości dochodzenia roszczeń.

Postanowienia umowne uznane za niedozwolone, zgodnie z zasadą określoną w kodeksie cywilnym,nie wiążą konsumentów. Umowa w pozostałym zakresie obowiązuje dalej, o ile może być wykonywana bez tego abuzywnego postanowienia. Kodeks cywilny w art. 3853 zawiera przykładowy katalog  na podstawie którego można ocenić, czy dana klauzula jest niedozwolona. Niedozwolonymi są np. klauzule wyłączające (lub ograniczające) odpowiedzialność za szkody na osobie albo za nienależyte wykonanie zobowiązania, jak również te, które przyznają przedsiębiorcy uprawnienie do dokonywania wiążącej interpretacji umowy, a także postanowienia uprawniające przedsiębiorcę do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie. Jak dochodzić roszczeń – pokazujemy opisując trzy przypadki – pobierz prezentację (dobór przykładów do prezentacji był determinowany ilością zapytań konsumentów).

Niedozwolone postanowienia umowne można podważyć na kilka sposobów:

Kontrola abstrakcyjna – polega na analizowaniu postanowień we wzorcach umów, a nie umów faktycznie zawartych z klientami. Taką kontrolę może inicjować m.in. Prezes UOKiK, ale również i konsumenci, czy organizacje broniące ich praw. Powództwo może wnieść każdy – również ta osoba, która mogłaby zawrzeć z przedsiębiorcą umowę – np. obecni albo potencjalni klienci. Z pozwem o uznanie kwestionowanej klauzuli umownej za niedozwoloną należy wystąpić do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK). Ważne: SOKiK nie rozstrzyga o indywidualnych roszczeniach konsumentów. Efektem wyroku sądu jest uznanie klauzuli za niedozwoloną i jej wpis do rejestru postanowień wzorców umownych uznanych za niedozwolone.

Kontrola incydentalna – dotyczy indywidualnej umowy zawartej przez konkretnego klienta. W przeciwieństwie do kontroli abstrakcyjnej – Prezes UOKiK nie może inicjować kontroli incydentalnej, ale może to zrobić konsument, który zawarł umowę z bankiem lub innym przedsiębiorcą (np. deweloperem, biurem podróży). Spór rozpatruje właściwy sąd cywilny, a nie SOKiK. Z kontroli incydentalnej można skorzystać, gdy przykładowo przedsiębiorca udzielający kredytów konsumenckich (bank, instytucja pozabankowa) pobiera nadmierne opłaty za usługi windykacyjne (np. 50,00 zł. za wysłanie upomnienia) i dochodzi ich zapłaty od konsumenta na drodze postępowania sądowego. W takiej sytuacji w sądzie, odpierając zarzuty przedsiębiorcy, można się powołać na fakt, że jest to niedozwolona klauzula umowna, która nie obowiązuje konsumenta. Efektem wyroku sądu może być uwzględnienie argumentów konsumenta i uznanie, że zakwestionowane postanowienie umowne jest niedozwolone, a więc nie wiąże konsumenta – czyli nie musi on ponosić tak wysokich opłat.

Zgodnie orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE sądy cywilne są zobowiązane do sprawowania kontroli incydentalnej nie tylko na zarzut konsumenta, ale także z urzędu. A zatem orzekając w sprawie konsumenckiej sąd cywilny zawsze musi mieć na uwadze przepisy kodeksu cywilnego o niedozwolonych postanowieniach umownych (np. wyrok w sprawach C-137/08, C-618/10, C-397/11).

Kodeks wykroczeń – warto zwrócić uwagę na art. 138 b § 1 oraz § 2 opisujący konsekwencje za niedostosowanie się do orzeczenia sądu nakazującego zaniechanie  wykorzystywania niedozwolonego postanowienia:

§ 1. Kto, będąc zobowiązany na mocy orzeczenia sądu do zaniechania wykorzystywania lub do odwołania zalecenia stosowania ogólnych warunków umów albo wzoru umowy, nie stosuje się do tego obowiązku, zawierając w umowie niedozwolone postanowienia umowne, podlega karze grzywny.

§ 2. Jeżeli orzeczenie sądu, o którym mowa w § 1, dotyczy przedsiębiorcy niebędącego osobą fizyczną, odpowiedzialność przewidzianą w § 1 ponosi osoba kierująca przedsiębiorstwem lub osoba upoważniona do zawierania umów z konsumentami.

O fakcie dopuszczenia się przez przedsiębiorcę wskazanego wykroczenia należy powiadomić organy ścigania. Policja może przeprowadzić odpowiednie czynności wyjaśniające, w efekcie których może skierować do sądu wniosek o ukaranie przedsiębiorcy. W razie ustalenia przez sąd, że zachodzą przesłanki do ukarania przedsiębiorcy, sąd wyda wyrok, którym może nałożyć na przedsiębiorcę grzywnę                      w wysokości od 20 zł do 5 tys. zł.

Kompetencje UOKiK

Prezes Urzędu, jeśli stwierdzi, że pomimo prawomocnego wyroku SOKiK, przedsiębiorca nie zaprzestał stosowania kwestionowanej klauzuli w wykorzystywanych w obrocie konsumenckim wzorcach umownych, może wszcząć postępowanie administracyjne pod zarzutem stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. W decyzji Prezes UOKiK może nakazać zmianę praktyki i nałożyć karę do 10 proc. obrotu.

Jeśli przedsiębiorca usunie z treści wzorca umowy postanowienia uznane przez SOKiK za niedozwolone, jednak postanowienia te nadal będą znajdować się w treści zawartych i obowiązujących umów – Prezes Urzędu nie dysponuje możliwością podjęcia działań administracyjnych na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów

Sposoby usuwania niedozwolonych postanowień z umów zawartych z konsumentami

Postanowienie abuzywne nie wiąże konsumenta. Umowa powinna zatem co do zasady  nadal obowiązywać bez tego postanowienia, o ile takie dalsze obowiązywanie umowy jest możliwe (np. wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-618/10).

Jeżeli umowa nie może dalej obowiązywać po wyłączeniu z niej nieuczciwej klauzuli, sąd cywilny może (w ramach kontroli incydentalnej) zaradzić skutkom nieważności tego warunku poprzez zastąpienie go przepisem prawa krajowego (np. wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-26/13). Sąd nie ma natomiast kompetencji do tego, aby postanowienie abuzywne zastąpić innym. Nowe brzmienie umowy musi zostać wypracowane na podstawie porozumienia stron umowy (konsumenta  i przedsiębiorcy). Abuzywność postanowienia nie uprawnia również przedsiębiorców do jednostronnej zmiany umowy.

Zmiany legislacyjne

Planowana jest zmiana prawa – nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Zgodnie z propozycją Urzędu, to Prezes UOKiK w decyzji odnoszącej się zarówno do wzorców oraz do faktycznie zawieranych umów – mógłby rozstrzygać o niedozwolonym charakterze danego postanowienia. Uznanie postanowienia umownego za niedozwolone w trybie administracyjnym podlegałoby kontroli sądowej. Zmiany dotyczące systemu kontroli abstrakcyjnej postanowień wzorców umowy mają na celu eliminację problemów w jego funkcjonowaniu, m.in.: rozbieżności w doktrynie i orzecznictwie dotyczących tzw. rozszerzonej skuteczności postanowienia wpisanego do rejestru (pytanie prejudycjalne sądu polskiego w sprawie C-119/15, sprawa przed Sądem Najwyższym III CZP-17/15), wnoszenia pozwów o stwierdzenie abuzywności jedynie w celach zarobkowych. Ponadto projektowane rozwiązania pozwolą na bezpośrednie przełożenie rozstrzygnięć zawartych w prawomocnych decyzjach Prezesa UOKiK na indywidualną sytuację konsumenta.

Przewidziane w nowelizacji instytucje: istotny pogląd UOKiK w sprawie oraz decyzja Prezesa UOKiK jako prejudykat, pozwolą na wzmocnienie kontroli incydentalnej sprawowanej przez sądy powszechne.

Dzięki planowanym zmianom kontrola wzorców powinna być szybsza i sprawniejsza i w efekcie będzie prowadziła do trwałego eliminowania klauzul abuzywnych.

Źródło: UOKiK

Photo credit: Gunnar Wrobel / Foter / CC BY-SA

  • Tags
  • klauzule abuzywne
  • niedozwolone postanowienia umowne
  • postanowienia umowne
  • postanowienie abuzywne
Facebook Twitter Google+ LinkedIn Pinterest
Next article Meble ogrodowe i podpałki do grilli - kontrola IH
Previous article Rezerwujesz hotel? Sprawdź jakie Ci przysługują prawa

redakcja

Related Posts

Szkolne NNW może pokryć koszty korepetycji, pomocy IT albo wizyt u psychologa. Dodatkowe opcje rzadko są dostępne w polisach zawieranych przez szkoły Prawo cywilne
11 września, 2023

Szkolne NNW może pokryć koszty korepetycji, pomocy IT albo wizyt u psychologa. Dodatkowe opcje rzadko są dostępne w polisach zawieranych przez szkoły

Po napoje energetyczne sięgają już nawet kilkuletnie dzieci. Niepełnoletni stanowią największą grupę konsumentów Prawa konsumenta
11 września, 2023

Po napoje energetyczne sięgają już nawet kilkuletnie dzieci. Niepełnoletni stanowią największą grupę konsumentów

Fundacje rodzinne zmienią polski rynek nieruchomości? Prawo cywilne
8 sierpnia, 2023

Fundacje rodzinne zmienią polski rynek nieruchomości?

1 Comment

  1. Ekonomia
    10 kwietnia 2021 at 04:47 Reply ↓

    Fantastyczny tekst Brawo! szczegolnie spodobala mi sie szata graficzna twojego bloga 🙂 zapraszam do siebie…

Leave a Reply Cancel reply

Gorące tematy
Będą dopłaty dla gospodarstw ogrzewanych gazem LPG. Różne kierunki dostaw gwarantują, że surowca nie zabraknie

Będą dopłaty dla gospodarstw ogrzewanych gazem LPG. Różne kierunki dostaw gwarantują, że surowca nie zabraknie

MF: wstępna analiza JPK_VAT wykazała ponad 85 tys. podejrzanych faktur

MF: wstępna analiza JPK_VAT wykazała ponad 85 tys. podejrzanych faktur

Wzrost oprocentowania kredytów złotowych powoduje, że frankowicze są mniej chętni do ugód z bankami. Większość woli iść do sądu

Wzrost oprocentowania kredytów złotowych powoduje, że frankowicze są mniej chętni do ugód z bankami. Większość woli iść do sądu

Wchodzi w życie ustawa o fundacji rodzinnej. Pod względem podatkowym jest to bardzo korzystne prawo

Wchodzi w życie ustawa o fundacji rodzinnej. Pod względem podatkowym jest to bardzo korzystne prawo

Wielkie wypowiadanie umów o pracę na czas określony

Wielkie wypowiadanie umów o pracę na czas określony

Polecamy
wrz 15th 2:52 PM
Prawo

W tym roku jeden rachunek za prąd będzie „darmowy”. Do spełnienia jeden z mało wymagających warunków

wrz 15th 2:43 PM
Prawo

Tylko 14 proc. rodziców uważa, że nie należy publikować zdjęć dzieci w internecie. Świadomość na temat zagrożeń wciąż jest zbyt niska

wrz 11th 9:58 AM
Prawo cywilne

Szkolne NNW może pokryć koszty korepetycji, pomocy IT albo wizyt u psychologa. Dodatkowe opcje rzadko są dostępne w polisach zawieranych przez szkoły

wrz 11th 9:14 AM
Prawa konsumenta

Po napoje energetyczne sięgają już nawet kilkuletnie dzieci. Niepełnoletni stanowią największą grupę konsumentów

wrz 8th 11:21 AM
Prawo medyczne

Nowe przepisy ułatwią i przyspieszą uzyskiwanie odszkodowań za błędy medyczne. Decyzję o rekompensacie w ciągu trzech miesięcy podejmie Rzecznik Praw Pacjenta

sie 28th 1:45 PM
Prawo medyczne

Będzie więcej szczepień w aptekach. Lekarze i farmaceuci apelują o nowe rozwiązania przed nadchodzącym sezonem infekcyjnym

sie 18th 10:52 AM
Prawo podatkowe

Preferencyjna stawka podatkowa na cydr i perry ma wspierać polskich producentów

sie 18th 10:47 AM
Prawo

Korzystne zmiany dla odbiorców energii. Polska rodzina zapłaci za prąd 3–4 tys. zł mniej

sie 14th 10:03 PM
Prawo gospodarcze

Zmniejszanie ryzyka odpowiedzialności karnej i cywilnej członków zarządu dzięki procedurom compliance

sie 9th 1:34 PM
Prawo

Sztuczna inteligencja stwarza coraz więcej problemów. Pojawiają się kolejne pozwy

sie 8th 11:41 AM
Prawo gospodarcze

Obowiązek integracji kas fiskalnych z terminalami płatniczymi

sie 8th 11:38 AM
Prawo cywilne

Fundacje rodzinne zmienią polski rynek nieruchomości?

sie 8th 11:37 AM
Prawo podatkowe

Przedawnienie zobowiązań podatkowych, ważny wyrok TSUE

sie 8th 11:35 AM
Prawo medyczne

Opiekunowie medyczni czekają na uregulowanie zawodu. Ich sytuacja zawodowa na razie pod znakiem zapytania

lip 18th 11:56 PM
Prawo pracy

Nastolatki w Polsce mogą wykonywać prace wakacyjne. Jednak warunki są ściśle określone

  • Strona Główna
  • Kontakt
  • Back to top
© BezMapy.pl Wszelkie prawa zastrzeżone.
Wykonanie: Podróże z Odyseuszami