W wyroku orzekającym rozwód, jak i w odrębnym postępowaniu, toczącym się po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego, istnieje możliwość domagania się alimentów od byłego małżonka. W tego typu sprawach istotne jest kilka okoliczności, które sąd orzekający w sprawie bierze pod uwagę decydując czy alimenty będą należne, czy też nie i ewentualnie w jakiej wysokości.
ALIMENTY, A WINA
Należy bezwzględnie pamiętać, że małżonek uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia nie może domagać się alimentów od byłego męża/żony. Małżonkowie w trakcie rozwodu często idą na pewne ustępstwa, również w kwestii winy, tak aby przyspieszyć sprawę rozwodową, czy też nie prać przysłowiowych brudów publicznie. Zgadzają się oni na orzeczenie rozwodu bez ustalania winy, co jednak może rodzić w przyszłości konsekwencje, właśnie w zakresie alimentów. Jak bowiem stanowią przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. kodeks rodzinny i opiekuńczy (k.r.o.) małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Jeżeli natomiast jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Zatem, alimentów może domagać się małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego w rozkładzie pożycia, w następujących trzech sytuacjach:
- gdy oboje małżonkowie zostali uznani za winnych rozkładu pożycia,
- gdy nie orzekano o winie, czyli żaden z małżonków nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia,
- gdy za winnego rozkładu pożycia został uznany tylko małżonek, od którego małżonek niewinny żąda alimentów.
Ustalenie winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego jest zatem w tym zakresie kwestią kluczową, z tego też względu należy poważnie rozważyć czy rezygnacja z tego ustalenia nie będzie w przyszłości rodziło negatywnych, finansowych konsekwencji.
NIEDOSTATEK, A POGORSZENIE SYTUACJI MAJĄTKOWEJ
Wskazane powyżej regulacje mogą brzmieć nieczytelnie w zakresie sytuacji majątkowej żądającego alimentów – mowa jest bowiem o niedostatku lub pogorszeniu sytuacji majątkowej, czego nie należy rozumieć w sposób tożsamy. Niedostatek niewątpliwie wyraża poważniejszy stopień negatywnej sytuacji majątkowej żądającego. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 października 1999 r., w sprawie o sygnaturze: I CKN 146/98 prawidłowe wyłożenie ustawowego pojęcia “niedostatku”, którym posługuje się art. 60 § 1 k.r.o., wymaga uwzględnienia całokształtu okoliczności charakteryzujących życiowe i majątkowe położenie rozwiedzionego małżonka domagającego się świadczenia alimentacyjnego od byłego współmałżonka. Mieć należy przy tym na uwadze, iż do przyjęcia niedostatku wystarcza, że środki uprawnionego nie są dostateczne do samodzielnego utrzymania się, nie jest zaś konieczne ustalenie, że uprawniony w ogóle nie ma żadnych środków do utrzymania się; chodzi tu o sytuację, w której osoba uprawniona nie może w pełni zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb. Co do pogorszenia się sytuacji majątkowej uprawnionego wskazać trzeba, że przesłanka ta będzie spełniona gdy do ów zmiany na gorsze doszło bezpośrednio przez rozwód. W Uchwale Sądu Najwyższego (uchwała całej izby SN) z dnia 16 grudnia 1987 r. o sygnaturze III CZP 91/86 stwierdzono, że przy ocenie, czy nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego (art. 60 § 2 k.r.o.), należy brać pod uwagę warunki materialne tego małżonka, jakie miałby, gdyby drugi z małżonków spełniał należycie swoje obowiązki i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie.
DO KIEDY NALEŻY ŚWIADCZYĆ ALIMENTY NA BYŁEGO MAŁŻONKA?
Pamiętać trzeba, że alimenty raz zasądzone nie muszą obowiązywać już zawsze. Jak bowiem stanowi art. 60 § 3 k.r.o. obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.
Podstawa prawna: art. 60 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2017.682 t.j. z dnia 2017.03.30)
Redakcja WiadomosciPrawne.pl
redakcja@wiadomosciprawne.pl
Leave a Reply